De Leoniden in 1998: De leeuw brult!


In 1998 was de anticipatie voor de Leoniden huizenhoog. Dit werd gevoed door de voorspellingen van verschillende astronomen die ZHR’s verwachtten in de nacht 17/18 november tussen de 800 en 8000. Op 28 februari 1998 bereikte de zwakke komeet 55P/Tempel-Tuttle zijn perihelium en haalde magnitude 8,0.
Al in 1996 werd al gekeken naar de mogelijkheden van een grote expeditie, maar het duurde tot een bezoek van Peter Jenniskens aan China in mei 1998 toen de voorbereidingen in een stroomversnelling kwamen.
Het schijnbaar onmogelijke gebeurde. Er kwam een overeen komst met de KNAW (Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen) en de CAS (Chinese Academy of Sciences) waarin de DMS begeleid door Chinese astronomen twee maal twee waarneemlocaties zouden opzetten met een onderlinge afstand van 2000 km. Dit alles onder de noemer Sino Dutch Leonid Expedition 1998.
De unieke situatie deed zich voor, dat de KNAW een amateurexpeditie financierde!

Eén groep onder leiding van Hans Betlem bestaande  uit de Tjechische astronoom Pavel Spurný, Olga van Mil, Michelle van Rossum en Annemarie Zoete  richtten een post in op het terrein van de optische sterrenwacht nabij XingLong, een kleiner team bestaande uit Jaap van ’t leven, Peter Bus en Klaas Jobse zetten een tweede station op in het gehucht Lin Tin Kou.
De naam van de laatstgenoemde post deed haar naam eer aan, men lag daar waarnemingen te doen bij temperaturen van -10 graden Celsius bij een bulderende wind…
De tweede groep waarnemers bestaande uit Carl Johannink, Casper ter Kuile, Marco Langbroek, Jos Nijland, Romke Schievink, Robert Haas, Arnold Tukkers en Koen Miskotte zette een waarnemingspost op nabij de zuidelijke rand van de Gobi Woestijn op het terrein van de Radio Sterrenwacht Delingha. Deze locatie was op 3000 meter hoogte en de nacht temperaturen daalden regelmatig tot onder de -20 graden Celsius! Gelukkig was de lucht er kurkdroog en stond er amper wind. De droppost locatie werd gevonden in een kleine compound in de woestijn nabij het gehucht Ulan. Elke dag reed er een kleine bus vanuit de radiosterrenwacht in het donker op en neer naar Ulan met apparatuur en waarnemers.

16/17 november 1998
Een onverwachte vuurbollen regen!
De eerste nachten werd vooral de apparatuur getest, zonder film, om te kijken of de apparatuur de extreme koude aankon. Die bleek perfect te werken.
De nacht 16/17 november zou de generale repetitie worden met alle apparatuur volledig ingezet. Maar er was deze nacht al wat aan de hand met de Leoniden….
Zodra de radiant opkwam (rond 11 uur lokale tijd) verschenen heldere Leonide earthgazers. Die activiteit nam snel toe tot een ZHR van 200, waarbij regelmatig zeer heldere vuurbollen verschenen.
Vanuit alle posten werden Leoniden vuurbollen tot magnitude -12 gezien en gefotografeerd. Vanuit Delingha werd een enorme lichtflits achter de bergen waargenomen waardoor de hemel even blauwachtig oplichtte! Alle negatieven van de camera’s die op dat moment openstonden zijn  gesluierd! De nalichtende sporen van de zeer heldere vuurbollen bleven soms meer dan 30 minuten lang zichtbaar. Op elk moment kon je die nacht rond kijken en waren er altijd minimaal 4 nalichtende sporen zichtbaar. De waarnemers waren echt ‘flabbergasted’! Ook tijdens de opkomende schemering werden nog veel Leonide vuurbollen gezien.
Boven Europa bereikte deze vuurbollenregen zijn maximale activiteit met een ZHR van 250 om vervolgens boven het westen van Amerika uit te doven.

17/18 november 1998
Na deze zeer enerverende nacht waren de verwachtingen nog hoger gespannen voor de maximum nacht. Wat zou het worden, een echte meteorenstorm? Het maximum wordt verwacht op 17 november tussen 21 en 22 UT. Inderdaad zijn de Leoniden redelijk actief die nacht, maar er is een schril contrast met voorgaande nacht: het zijn bijna allemaal zwakke Leoniden. Een maximum wordt duidelijk gezien rond het voorspelde tijdstip, maar met een ZHR van dik 200 was het veel minder dan de voorspelde 800 á 8000. Maar de voorgaande nacht met de vuurbollen regen maakte van deze expeditie een enorm succes! Het leverde een aantal baanbrekende onderzoeken en publicaties op.
Het belangrijkste resultaat van deze expeditie was de gevonden extreme oplichthoogten van de helderste Leoniden, tot op 180 km hoogte!
In totaal namen de DMS-ers in China tussen 13 en 19 november 13500 meteoren waar!

Heren, als dit team met de door mij ontwikkelde software deze oplichthoogten vaststelt, moeten we daar niet aan twijfelen maar de theorie herzien…

Zdenek Ceplecha
Zdenek Ceplecha
Grondlegger van de moderne meteoorastronomie

Bronnen

  • M.de Lignie, C.R. ter Kuile, C. Johannink, H. Betlem, De DMS Leoniden 1998 expeditie naar China, Radiant 1998-4, p.60-61.
  • M. Langbroek, Observational evidence for ‘punctuated equilibria’ in the evolution of Leonid dust trail widths and implications for meteor rate predictions. Monthly Not. Roy. Astron. Soc. 334 (2002), L16-L20.
  • M.de Lignie, M. Langbroek, H. Betlem and P. Spurný, Temporal variation in the orbital element distribution of the 1998 Leonid outburst. In Jenniskens P., Rietmeijer F., Brosch N. and Fonda M. (eds.), Leonid Storm Research, 295-304, Kluwer Academic Publishers (2000). (Also published as: Earth, Moon & Planets 82-83 (2000), 295-304).
  • Langbroek M. and M de Lignie, Preliminary 1998 Sino-Dutch Expedition results on two short-lived activity peaks near nodal passage. WGN (J. IMO) 27:1 (1999), 30-32.
  • H. Betlem et. al., Very Precise orbits of the 1998 Leonid Meteors. Meteoritics and Planetary Science, Vol. 34, pp. 979-986 (1999)
  • P. Jenniskens, On the dynamics of meteoroid streams. Earth Planets Space 50, 555-567 (1998)
  • P. Jenniskens, H. Betlem, Massive remnant of evolved cometary dust trail detected in the orbit of Halley-type comet 55P/Tempel-Tuttle. The Astrophysical Journal 531 : 1161-1167, 2000 March 10
  • P. Jenniskens, Activity of the 1998 Leonid shower from video records. PDF (1,49 MB) Meteoritics & Planetary Science Vol. 34, pp. 959-968 (1999)
  • P. Spurny, H. Betlem, K. Jobse, P. Koten, J. van ‘t Leven, New type of radiation of bright Leonid meteors above 130 km. Meteoritics & Planetary Science 35, 1109-1115.
  • P. Spurny, H. Betlem, J. van ‘t Leven and P. Jenniskens, Atmospheric behaviour and extreme beginning heights of the thirteen brightest photographic Leonid meteors from the ground based expedition to China. Meteoritics & Planetary Science Vol. 35, pp. 243-249 (2000)
  • M. de Lignie, M. Langbroek, H. Betlem, P. Spurny, (2000) ‘Temporal variation in the orbital element distribution of the 1998 Leonid outburst’, Earth, Moon and Planets 82-83: 295-304
  • M. de Lignie, H. Betlem, P. Spurny, P. (2000) ‘Mass-dependence in the orbital distribution of the 1998 nodal Leonid outburst’, Earth, Moon and Planets .
  • Z. Haibin, L. Guangyu; X. Pinxin; M.C. de Lignie, M. Langbroek, (2001) ‘Visual observations of 1998 Leonids in Delingha and their preliminary analysis’, Progress in Astronomy, Vol. 19, No. 2, p. 173 (2001). In: Proceedings for the First National Academic Conference of the Chinese Astronomical Society.
  • Jenniskens, (2006). Meteor Showers and their Parent Comets. Cambridge: Cambridge University Press

De cargo is aangekomen op Xing-Long observatory. November 1998.   © Hans Betlem

Groep Xing-Long met apparatuur. V.l.n.r. Klaas Jobse, Annemarie Zoete, Alex Scholten, Olga van Mil, Peter Bus, Michelle van Rossum, prof. Hu (namens de Chinese Academie van Wetenschappen) en Jaap van ‘t Leven. 
© Hans Betlem

De groep waarnemers en de apparatuur op het terrein van  de radiosterrenwacht Delingha (van het wereldberoemde Purple Mountain Observatory). V.l.n.r. Romke Schievink, 2 Chinese begeleiders, zittend Robert Haas, Jos Nijland, Zhao Haibin, Marc de Lignie, Arnold Tukkers, Marco Langbroek, Koen Miskotte, Carl Johannink, zittend Casper ter Kuile en de buschauffeur. Onder de koepel staat een 13,7 m radioschotel opgesteld. © Robert Haas & Casper ter Kuile.

Een grafiek uit het boek van NASA astronoom Peter Jenniskens (het boek Meteorshowers and Their Parent Comets 2006) met daarin de verwachte ZHR versus de reëel waargenomen ZHR (zwarte puntjes).

Browse naar de Leoniden 1998 fotopagina voor de mooiste Leoniden opnamen van deze expeditie

leoniden 1998 foto
Leoniden 1998 nal. sporen

Browse naar andere Leoniden expedities:

1995
1996
1997
1999
2000
2001
2002
Leoniden


Privacy Settings
We use cookies to enhance your experience while using our website. If you are using our Services via a browser you can restrict, block or remove cookies through your web browser settings. We also use content and scripts from third parties that may use tracking technologies. You can selectively provide your consent below to allow such third party embeds. For complete information about the cookies we use, data we collect and how we process them, please check our Privacy Policy
Youtube
Consent to display content from - Youtube
Vimeo
Consent to display content from - Vimeo
Google Maps
Consent to display content from - Google