DMS Visueel archief - dutch-meteor-society

Het DMS Visueel archief 1980-2013

Het papieren archief

In de 80er jaren is het visueel archief opgezet door de toenmalige leiders van de DMS visuele sectie: Rudolf Veltman † en Peter Jenniskens. In het pre-computer tijdperk bestond het archief uit een flink aantal ordners met intekenkaarten, formulieren en verzamelstaten. Dit archief is enkele jaren geleden helaas bij een brand verloren gegaan, evenals de originele waarnemingen van de visuele pioniers van de Dutch Meteor Society.
Het analoge archief bestond uit bijna 40 volle ordners met waarnemingsformulieren en intekenkaarten.

Het digitale archief

Het visueel archief is ondergebracht in een excel bestand, dat via de DMS ftp-site gedownload kan worden.
Per jaar zijn er twee tabbladen gegeven: één met de meteorentellingen (rate tabbladen) per jaar en één met de magnitudendistibuties.
In de rate tabbladen geven de kolommen per tabblad jaar, maand, dag, midden tijdstip van de waarneming, effectieve waarnemingstijd, grensmagnitude, geografische positie, bewolkingsfactor, aantallen sporadische meteoren en aantallen van een waargenomen zwerm, de waarnemerscode en opmerkingen. De zonslengten en het midden van het waarnemingstijdstip worden in de betreffende kolommen automatisch berekend.
De magnituden tabbladen geven kolommen voor jaar, maand, dag, midden tijdstip, waarnemerscode, grensmagnitude, zwerm, en magnituden kolommen van -10 tot +6. Ook hier wordt in de laatste twee kolommen automatisch het totaal aantal meteoren berekend en de gemiddelde ongecorrigeerde magnitude.

Plot van Orioniden sporen op een gnomonische sterrenkaart door Koen Miskotte in de nacht van 17 op 18 oktober 1993.

Voorbeeld van één van de rate tabbladen van het DMS visueel archief

Voorbeeld van het magnitude distributies tabblad.

De status van het digitale archief

Het digitale archief is verre van compleet. Met name uit de 90er jaren ontbreekt er veel materiaal. Visueel waren dat topjaren voor DMS. Tijdgebrek in de visuele sectie is wellicht de oorzaak hiervan geweest. Het bijvullen van de database is tijdrovend werk en werd in die tijd als bijzaak gezien. Het echte archief was een forse rij ordners met alle originelen, minutieus bijgehouden door de coördinatoren in die tijd.
Helaas kan het digitale archief niet meer bijgewerkt worden vanuit het hardcopy archief. Dat is verloren gegaan bij eerdergenoemde brand.
Het is moeilijk aan te achterhalen wat er nog ontbreekt. Een deel, met name van de Delphinusgroep, is nog in hardcopy aanwezig. Uit deze hard-copy dataset blijkt dat een deel niet aanwezig is in het digitale archief. Van andere waarnemers is dat ongewis. Wat betreft de rate bestanden (dus de tellingen) is er veel data voorhanden met bijna 400 000 meteoren. De 80er en 90er jaren zijn deels compleet. De periode 2000-2013 lijkt wel compleet. Ook van de periode van vóór 1994 mist er van individuele waarnemers data.
Met de magnitude distributies is het het slechtst gesteld: hier missen de jaren 1980 tot en met 1993 compleet. Waarschijnlijk is men dat ook dat pas vanaf 1994 gaan bijhouden. Vóór die tijd lag de nadruk bij het visuele werk vooral op uurtellingen en- in de beginjaren- het intekenen van meteoorbanen op sterrenkaarten. Ook van 1997 is er niets terug te vinden. Van 1994 tot 2000 is het grotendeel compleet. De periode 2000-2013 lijkt compleet.

De visuele waarnemers van de Dutch Meteor Society verzamelden gegevens van bijna een half miljoen meteoren tussen 1983 en 2013

Koen Miskotte

Visueel waarnemen: vaak in groepsverband

De opbouw van het hardcopy archief: in het veld

Aantallen waargenomen meteoren per jaar. Absolute topper is 2001, dit grotendeels door de geslaagde Leoniden expedities naar de Verenigde Staten en naar China.

Aantal actieve waarnemers per jaar.

Aantal effectieve waarnemingsuren per jaar. Topjaren zijn 1984, 1995 en 2001.

Acroniemen van meteorenzwermen

Eén van de kolommen in de rate en distributie-tabbladen geeft de zwermcode aan. Omdat de naamgeving en acroniemen van meteorenzwermen door Commissie 22 van de Internationale Astronomische Unie (IAU) geregeld wordt [2], is besloten om waar nodig de zwerm acroniemen aan te passen.
De officiële regels van de IAU worden toegelicht op de website van Comissie 22.
Daarbij gebruiken we alleen de 3 lettercode, niet het nummer ervoor.
De lijst van alle ‘established’ meteorenzwermen (110 zwermen) is hier te vinden.
De lijst met alle meteorenzwermen (1211 zwermen) is hier te vinden.
Probleem in het DMS digitale archief is dat er regelmatig voor één zwerm verschillende codes gebruikt zijn. Dit geldt voornamelijk voor kleine zwermen, de grote zwermen hadden (deels) al de juiste coderingen. Vanaf 2007 hoefden zwermcoderingen gelukkig veel minder gecorrigeerd te worden omdat deze al in de juiste code zijn weergegeven.

Overzicht aangepaste zwerm acroniemen

Om informatie niet definitief weg te gooien, zijn ook de oude acroniemen behouden in een aparte kolom. Om de manier waarop een meteorenzwerm vroeger werd aangeduid in het digitale archief te behouden is de naam van de kolom (rate tabbladen) opmerkingen aangepast naar: Former name stream & (remarks). In de magnitude distributie tabbladen is een kolom toegevoegd om de oude codering aan te kunnen geven. Het blijft daardoor altijd duidelijk hoe de zwerm vroeger aangeduid werd en zijn mogelijke fouten weer te herstellen naar de oude situatie. Eventuele opmerkingen (alleen op de rate tabbladen!), zijn er achter tussen haakjes geplaatst. Daarnaast is natuurlijk ook het complete oude originele digitale archief bewaard gebleven.

Kleine zwermen

De database geeft ook gegevens van een aantal kleine zwermpjes. Voor een groot deel is de juiste code er bij gevonden maar daar op sommige plaatsen is de oude code, in het groen, aangehouden.

Visueel werk 1980-2013

In totaal is er in de periode 1980-2013 (34 jaar) 14442 uur aan waarnemingen verzameld in het DMS digitale visuele archief met als resultaat 384 909 meteoren. Niet slecht voor een meteoren organisatie, actief in een land met vaak slechte waarnemingsomstandigheden.
Wel zijn veel van die waargenomen meteoren verkregen uit de succesvolle expedities naar het buitenland. Het werkelijk aantal waargenomen meteoren in die periode zal nog vele, vele duizenden meteoren meer zijn. Zouden we daarbij nog de jaren 2014-2022 bij toevoegen dan zal het eindtotaal ergens tussen de 450 en 500 duizend uit komen.

Publicaties

De visuele waarnemingen van de waarnemers van de Dutch Meteor Society hebben door de jaren heen bijgedragen aan een aantal toonaangevende wetenschappelijke publicaties:

download

Meteor stream activity
I. The annual streams
P. Jenniskens
Astron. Astrophys. 287, 990-1013 (1994)

download

Meteor stream activity
II. Meteor Outbursts
P. Jenniskens
Astron. Astrophys. 295, 206-235 (1995)

download

Meteor stream activity
III. Measurements of the first in a new series of Leonid outbursts
P. Jenniskens
Meteoritics & Planetary Science 31, 177-184 (1996)

download

Meteor stream activity
IV. Meteor outbursts and the reflex motion of the sun
P. Jenniskens
Astron. Astrophys. 317, 953-961 (1997)

download

Meteor stream activity
V. The Quadrantids: a very young stream
P. Jenniskens, H. Betlem, M. de Ligie, M. Langbroek and M. van Vliet
Astron. Astrophys. 327, 1242-1252 (1997)

Het DMS Visueel Handboek (1988)

In 1988 verscheen van de hand van toenmalig visueel waarnemingsleider het DMS Visueel Handboek.
Het is jarenlang een standaardreferentie geweest voor de visuele waarnemer en zelfs nu, ruim 30 jaar later, is het nog steeds een waardevolle vraagbaak voor de (beginnende) visuele waarnemer.
De papieren versie was al snel uitverkocht.
Het Visueel Handboek kan hieronder worden gedownload.

download