2023 - dutch-meteor-society

Zomerzwermen dienen zich aan!

Meteorenactiviteit neemt snel toe!

De waarnemers die dagelijks de data van hun CAMS camera’s analyseren hebben het al gemerkt en langzamerhand zullen ook de visuele waarnemers het weer gaan zien: de meteorenactiviteit neemt weer snel toe.
Het zijn niet meer alleen de (lage) sporadische frequenties, maar nu beginnen ook de eerste zomerzwermen weer duidelijk zichtbaar te worden in de CAMS data.
We zien op de plot van radianten rechts de eerste Perseïden verschijnen.
Linksonder zien we activiteit van de Capricorniden.
Aan de linkerkant zien we nabij RA=355 en DE=12 activiteit van het zwermpje Juli Pegasiden [#175 JPE]. Radiant en snelheid van de Juli Pegasiden komen overeen met de grote komeet van 1771 (C/1771 A1) als ook met komeet C/1979 Y1 Bradfield.
Het loont dus de moeite weer eens een nachtje buiten te gaan zitten!

Referentie
Holman & P. Jenniskens,
Discovery of the Upsilon Andromedids (UAN, IAU #507),
WGN 41 [2], p.43-47

Radiantplot van meteoren, vastgelegd met CAMS in de nacht van 17 op 18 juli 2023. Clustering van radianten begint zichtbaar te worden.

Zeer heldere vuurbol boven west Brabant op 8 juli 2023

Vuurbol magnitude -16 door 9 EN camera’s vastgelegd

Overzicht van de actieve EN posten. Groen heeft de vuurbol van 8 juli vastgelegd; rood niet vastgelegd; geel niet bekend.

Op 8 juli 2023 om 23h28m02s UT verscheen een zeer heldere vuurbol boven westelijk Brabant.
De vuurbol werd door negen camera’s van het EN vastgelegd. De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 97,9 km ter hoogte van St. Maartensdijk op het Zeeuwse eiland Tholen en doofde ruim 2,5 seconden later uit op een hoogte van 60 km boven het plaatsje Wouw, ongeveer 5 km ten westen van het Brabantse Roosendaal. In deze 2,5 seconden legde hij een traject af van 45 km onder een invalshoek van 32 graden met het aardoppervlak.

Zeer helder
De vuurbol is tot op grote afstand gefotografeerd: vanuit de verste post, Herford, bedroeg de afstand 335 km.
De vuurbol vertoonde geen of weinig flares. De helderheid liep meteen zeer sterk op en hij bereikte een absolute fotometrische helderheid van magnitude -16.04 op een hoogte van 84 km.
Na deze maximale helderheid bleef de vuurbol nog gedurende ruim één seconde zichtbaar op de fotografische opnamen.

Geen meteorieten
Vanwege de grote helderheid en het schijnbaar nauwelijks voorkomen van fragmentatie, waren de verwachtingen hoog gespannen. Zou er eindelijk weer eens een meteorietval zijn vastgelegd?
Helaas werd die hoop snel de grond in geboord. Met een eindhoogte van zo’n 60 km is het uitgesloten dan materiaal de grond heeft bereikt. Weer niet…

Radiant en baan
De geometrie van deze vuurbol ten opzichte van de fotografische posten was niet erg gunstig. Aan de foto’s is te zien, dat de meeste stations de vuurbol vrijwel head-on hebben vastgelegd. Alleen de posten Benningbroek, Ermelo, Wilderen en Humain hadden hem vrijwel opzij, maar deze laatste twee zaten juist weer op grote afstand.
Station EN907 Oostkapelle toonde de meeste (en scherpste) breaks. Hieruit kon een initiële snelheid van 16,16 +/- 0,05 km/s worden afgeleid.
De radiant lag bij RA = 233.6; DEC 45.9 in het sterrenbeeld Bootes, ongeveer 5 graden boven de ‘vlieger’.
Vóór de ontmoeting met de aarde draaide de meteoroïde om de zon in een elliptische baan met een halve lange as van 2,34 AE met een inclinatie van 15 graden op de ecliptica. De omloopstijd van het object bedroeg 3,58 jaar.
De initiële fotometrische massa bedroeg ongeveer 135 kg.

Het grondtraject van de vuurbol van 8 juli 2023. Het traject lag vlak bij de post Oostkapelle maar deze plot laat zien, dat ook daar de vuurbol vrijwel in de rug werd gefotografeerd. Ook hier dus maar een zeer kort spoortje.

EN89 Herford. Foto Jörg Strunk

EN900 Winterswijk-Woold. Foto Hans Betlem

EN901 Humain. Foto Jean-Marie Biets

EN902 Wilderen. Foto Jean-Marie Biets

EN905 Benningbroek. Foto Jos Nijland

EN906 Bussloo. Foto team VSB: Mark-Jaap ten Hove en Jaap van ‘t Leven

EN907 Oostkapelle. Foto: Klaas Jobse

EN908 Ermelo. Foto Koen Miskotte

De meteorenzwermen van juli en augustus komen er weer aan!

Maanlichtloze Perseïden in 2023

Inleiding
Met nieuwe maan op 16 augustus zijn de waarneemomstandigheden om de Perseïden-meteorenzwerm waar te nemen dit jaar erg gunstig. Rond het maximum van de zwerm zal tegen de ochtendschemering een smal maansikkeltje in het oosten zichtbaar zijn.
Dit jaar wordt een normale terugkeer van de zwerm verwacht met daarnaast een tweetal kansen op iets verhoogde activiteit.

Laurentiustranen
De Perseïden worden ook wel de Laurentiustranen genoemd. Dit heeft te maken dat 10 augustus de feestdag is van de heilige Sint Laurentius. De reden voor deze feestdag is wel wat vreemd: hij werd namelijk op 10 augustus 258 in Rome levend op een rooster verbrand. Daarbij zou hij zoveel tranen gelaten hebben dat de Perseïden deze bijnaam hebben gekregen.

Swift-Tuttle
De Perseïden zijn afkomstig van het stof van 109P/Swift-Tuttle, ontdekt in 1862. Astronomen uit die tijd berekenden dat de komeet een elliptische baan volgt met een omloopstijd van 120 jaar en verwachtten de terugkeer van de komeet ergens tussen 1969 en 1972. De Italiaanse astronoom Giovanni Schiaparelli ontdekte de link tussen de komeet en de bekende Perseïdenzwerm in 1867.
Komeet 109P/Swift-Tuttle beweegt in een langgerekte retrograde baan om de zon, waardoor. de bewegingsrichting van de komeet en de Perseïden tegen de beweging van de planeten in gaat. De baaninclinatie (hoek van de Perseïdenbaan met de ecliptica) bedraagt ongeveer 114 graden.
De baan wordt sterk beïnvloed door de zwaartekracht van Jupiter. Vrij recent werd ontdekt dat de komeet in een 1:11 resonantie met Jupiter beweegt. Eén omloop van 109P/Swift-Tuttle valt samen met 11 omlopen van Jupiter. Daardoor is de omlooptijd van 109P/Swift-Tuttle niet constant en varieert ruwweg tussen de 128 en 133 jaar.
In 1992 herontdekte de Japanse amateurastronoom Tsuruhiko Kiuchi de komeet 109P/Swift-Tuttle. Dit leverde in de periode 1989-1997 een aantal meteorenuitbarstingen op door de aanwezigheid van stofsporen van komeet 109/PSwift-Tuttle met ZHR’s tussen de 150 en 500. Deze serie uitbarstingen is nu voorbij, maar dankzij de zwaartekrachtsinvloed van Jupiter en Saturnus worden we zo nu en dan nog wel eens verrast met hogere activiteit zoals in 2016.

Verhoogde activiteit?
De Perseïdenzwerm is flink uitgestrekt; het kost de aarde zes weken om de zwerm te doorkruisen. De eerste Perseïden zijn al zichtbaar tussen 10 en 15 juli; de laatste eind augustus. Perseïden zijn snelle meteoren (59 km/s) en laten vaak flares (helderheids opvlammingen) zien. Ook hebben de heldere exemplaren regelmatig nalichtende sporen. De zwerm is het beste waar te nemen in het tweede deel van de nacht bij een hoge stand van de radiant aan de hemel.
Het maximum van de zwerm wordt dit jaar in de vroege ochtenduren van 13 augustus tussen 9 en 12 uur verwacht als de zon alweer op is in Europa. Dat houdt in dat we in de ochtend van de 13de vanuit Nederland maximale aantallen kunnen zien. Hoeveel, hangt onder meer af van de aanwezigheid van bewolking, de hoeveelheid lichtvervuiling, hoe goed de ogen van de waarnemer zijn en of hij/zij volledig uitzicht heeft. Vanaf een donkere locatie met vrij uitzicht zou je tegen de ochtendschemering tot 60 meteoren per uur mogen verwachten.
Rond 5 uur (de schemering is dan al begonnen) kan er wat extra activiteit zijn als gevolg van een Perseïdenfilament. Dit is een soort van verdichting in het komeetstof. In 2018, 2019 en 2021 werd extra Perseïdenactiviteit waargenomen in de nacht van13 op/14 augustus. In 2021 lag de ZHR zelfs boven de 200. Helaas is in 2022 geen piek waargenomen.
Buiten dit filament om wordt er ook nog wat extra activiteit verwacht als gevolg van de passage van de aarde door een oud stofspoor van komeet 109P/Swift-Tuttle uit 68 BC. Hoeveel extra activiteit dit gaat opleveren is moeilijk te zeggen omdat het een zeer oud stofspoor betreft. Duidelijk is dat we dit jaar veel meteoren kunnen zien tussen 10 en 15 augustus.

Verder lezen
De Perseïden: Ontmoetingen met stof van komeet 109P/Swift-Tuttle

In de activiteitsperiode van de Perseïden beweegt de radiant door de sterrenbeelden Cassiopeia, Perseus en Camelopardalis. Deze verplaatsing wordt veroorzaakt door de beweging van de aarde om de zon. Daardoor verandert de richting waaruit de Perseïden vandaan lijken komen.

Compositie foto gemaakt door Peter van Leuteren in de nacht 12/13 augustus 2013 vanuit het Provencaalse Revest du Bion. Op de voorgrond is een aantal meteorenwaarnemers van de DMS actief . Camera: Canon EOS 40D met een Canon EF 15 mm F 2.8 fish eye lens.

Operator station EN911 te Ipswich overleden

† Alan Smith

Op 9 juli bereikte ons het droevige bericht dat Alan Smith te Ipswich, operator van all-sky station EN911 is overleden.
Alan was al enige tijd ziek. Hij is 73 jaar oud geworden en vond zichzelf nog veel te jong om al afscheid te nemen.
Alan startte in 2021 met serieus all-sky werk. Hij wilde graag nauwkeurig werken en had niets met geautomatiseerd video waarnemen. De manier waarop wij bij DMS het all-sky netwerk runnen, sprak hem zeer aan. Vanaf 2021 was Alan een gestage leverancier van mooie vuurbolopnamen. Vooral in de driehoek met Oostkapelle en Benningbroek wist hij veel simultaanopnamen te scoren. Alan werkte nauwgezet en zijn opnamen kwamen altijd zeer snel binnen.
Naast het all-sky werk was Alan ook een van de drijvende krachten binnen de Orwell Astronomical Society of Ipswich.
Kenmerkend voor Alans enthousiasme was zijn reactie op de val van de Dortmund meteoriet. Nog vóór de zoekacties gepland waren, stond hij al in de startblokken en had hij de schema’s voor de ferry’s al nageplozen om er op tijd bij te kunnen zijn.
Wij hebben Alan nooit persoonlijk mogen ontmoeten, maar hij voelde zich nadrukkelijk thuis in het all-sky clubje. Zoals zijn broer het verwoordde toen hij ons via de all-sky app-groep in kennis stelde van het overlijden van Alan: ‘ik weet niet waar jullie allemaal uithangen, maar Alan maakte deel uit van jullie gezelschap en wil graag dat ik jullie op de hoogte stel’.
Wij wensen zijn familie alle sterkte toe.

Radiant 2023-2

Radiant 2023-2 is uit en kan gedownload worden van de
DMS ftp-site.

In dit nummer ondermeer:

• De grote vuurbol van 27 mei 2023 om 1h09m11s UT
• Resultaten CAMS BeNeLux maart-mei 2023
• Midzomernachten deel 4 en voorjaarswaarnemingen
• Het DMS Small Camera Network deel 2

download Radiant

Superbolide boven Beieren op 26 juni 2023

Geen meteorieten neergekomen

Op 26 juni 2023 om 20:45:11 UT drong een meteoroïde met een massa van ongeveer 260 kilogram boven Beieren de atmosfeer binnen.

Deze bolide werd vanuit Tsjechië en Slowakije vastgelegd door automatische digitale all-sky vuurbolcamera’s en videocamera’s te Churáňov, Přimda, Ondřejov, Růžová, Kuchařovice, Červená, Lysá hora, Veselí nad Moravou en Hurbanov.
Naast de directe afbeeldingen en video’s, is ook het spectrum van de bolide vastgelegd.
Gedetailleerde opnamen van de bolide, waaruit onder andere het verloop van de fragmentatie kan worden bepaald, werden gemaakt door het FIPS-hi-speed videosysteem te Ondřejov. Bovendien werden het exacte verloop van de helderheid van de bolide en de absolute tijd van de passage vastgelegd door een aantal hi-speed fotometers (5000 registraties per seconde), die ook deel uitmaken van de camera’s op alle stations.
Uit al deze data zijn alle baan-, traject en fysische gegevens van deze buitengewoon heldere vuurbol met hoge nauwkeurigheid en betrouwbaarheid bepaald.

Baan en traject

De bolide begon te op te lichten op een hoogte van 100,8 km tussen de steden Ingolstadt en Regensburg en bereikte een maximale absolute helderheid van -17,4 magnitude (absolute helderheid gestandaardiseerd voor een eenheidsafstand van 100 km), trok over Neurenberg en doofde op een hoogte van 34,5 km uit ten westen van de stad Höchstadt. De aanvankelijke snelheid bedroeg 24,4 km/s en en de meteoroïde legde een lichtgevend traject van 133,9 km af in 6,4 seconden.
Tijdens de val vertoonde de superbolide vele opvlammingen ten gevolge van fragmentatie. Hij bereikte zijn maximale helderheid ten in een korte explosie op een hoogte van 56,1 km. Deze explosie gaf ongeveer 100 maal zo veel licht als de volle maan.
Vóór de botsing met de aarde draaide deze meteoroïde om de zon in een zeer excentrische ellipsbaan met een halve as van 2,25 AE met een inclinatie van 12 graden. De omloopstijd bedoeg 3,4 jaar.
Baan en structuur van de meteoproïde wijzen op een lid van de Jupiterfamilie.

Geen meteorieten neergekomen

Tijdens de tocht door de dampkring, vooral in het laatste derde deel, viel de relatief fragiele meteoroïde van komeetachtige oorsprong met een diameter van ongeveer 70-80 cm uiteen. Er is hoogstwaarschijnlijk geen significant fragment van de oorspronkelijke meteoroïde neergekomen dat een systematische zoektocht zou rechvaardigen.

Pavel Spurný
Vakgroep Interplanetaire Materie
Astronomisch Instituut, CAS, Ondřejov

De projectie van de vuurbol EN260623_204511 op het aardoppervlak. Netwerkstations in Tsjechië zijn weergegeven door witte vierkantjes met een zwart centrum
foto: Google/Astronomical Institute CAS.

Composiet beeld van de bolide EN260623_204511 uit een video-opname opgenomen vanuit Ondřejov. foto: Astronomisch Instituut CAS).

Uitsnedes van een gedetailleerde video-opname van de vuurbal EN260623_204511 gemaakt door het FIPS-volgsysteem te Ondřejov. Deze beelden worden gebruikt voor een meer gedetailleerd onderzoek van meteoroïdefragmentatie.
De relatieve tijd voor individuele beelden is gerelateerd aan de absolute tijd van 20:45:11 UT.
(afbeeldingen door Lukáš Shrbený, foto door het Astronomisch Instituut van het CAS).

De vuurbol van 4 juni 2023 om 22h10m03s UT

Fraaie vuurbol boven Zeeland

Op 4 juni om 22h10m04s UT lichtte een vuurbol op een hoogte van 79,7 km op boven de Noordzee en doofde een kleine 4 seconden later uit op een hoogte van 35,7 km boven het Zeeuwse Middelburg. De vuurbol bereikte een helderheid van magnitude -9,8 fotografisch.
Zes stations van het Europees Netwerk legden de vuurbol vast: EN901 Humain, EN902 Wilderen, EN905 Benningbroek, EN907 Oostkapelle , EN908 Ermelo en EN910 Ieper-Zillebeke.

Meteorietval onwaarschijnlijk

De hoge uitdoofhoogte van 36 km gecombineerd met de niet zo grote helderheid van deze vuurbol maakt een meteorietval zeer onwaarschijnlijk.

De vuurbol van 4 juni 2023 in een opname van Klaas Jobse vanuit Oostkapelle (EN907)

Dezelfde vuurbol, vastgelegd door Koen Miskotte vanuit Ermelo (EN908)

Dezelfde vuurbol vastgelegd vanuit Astrolab Iris te Ieper-Zillebeke (EN910)

De grote vuurbol van 27 mei 2023

door 12 EN posten vastgelegd!

Op 27 mei 2023 om 1:09:11 UT (3:09 zomertijd) verscheen een zeer heldere, traag bewegende vuurbol boven het midden van ons land. De vuurbol vertoonde een aantal flares waarvan de helderste magnitude -10.5 fotometrisch bereikten.
Deze vuurbol moet een fenomenaal verschijnsel zijn geweest voor degenen die toevallig nog buiten waren op dit late tijdstip. De totale zichtbaarheidsduur bedroeg maar liefst tien seconden.
Het was in de hele Benelux helder waardoor de vuurbol, mede door de gunstige verschijning over het midden van het land, door maar liefst 12 camera’s van het Europees Netwerk (EN) werd vastgelegd.
Vanuit Winterswijk-Woold werd daarnaast een zeer gedetailleerde fotometrische lichtcurve verkregen met de daar sinds twee maanden operationele fotometer van de Tsjechische Academie van Wetenschappen.
De vuurbol begon op te lichten op een hoogte van 83,1 km en doofde uit op een hoogte van 32,3 km. boven Twello, enkele kilometers ten noorden van Volkssterrenwacht Bussloo, waar de vuurbol vrijwel in het zenit uitdoofde.
Een waarnemer op VSB, die op het late nachtelijke tijdstip juist de deur van het observatorium sloot, zag de vuurbol in volle glorie uiteenspatten.
Drie minuten later werden zgn. sonic booms gehoord, een dof gerommel, veroorzaakt door de schokgolf, veroorzaakt door de impact in de atmosfeer. Deze drie minuten komen goed overeen met de afstand van 32 km tot Bussloo.
De vrij hoge uitdoofhoogte maakt de kans minimaal dat er meteorieten op het aardoppervlak zijn neergekomen. Ook de helderheid van -10 wijst niet op een zgn. superbolide. Het heeft dus weinig zin om zoektochten naar eventuele restanten op te zetten.
Een mogelijke eindmassa van zo’n 160 gram is op de eindhoogte van 32 km al volledig versplinterd.
De baan- en trajectgegevens van deze vuurbol, gebaseerd op de analyse van slechts twee opnamen, zijn weergegeven in de tabel. Reductie van de overige 9 opnamen heeft inmiddels plaatsgevonden. Deze zullen binnenkort in het blad ‘Radiant’ van de Dutch Meteor Society worden gepubliceerd.
Deze fraaie resultaten zijn zo snel tot stand gekomen door de immer actieve operators in ons netwerk: Jörg Strunk (EN89 Herford), Hans Betlem (EN900 Winterswijk-Woold), Jean-Marie Biets (EN901 Humain en EN902 Wilderen), Marco Verstraaten (EN903 Terschelling en EN909 Twisk), Joost Verheijden (EN904 Hoegaarden), Jos Nijland (EN905 Benningbroek), Marc-Jaap ten Hove en Jaap van ’t Leven (EN906, Volkssterrenwacht Bussloo), Klaas Jobse (EN907 Oostkapelle), Koen Miskotte (EN908 Ermelo) en Felix Bettonvil (EN915).

High resolution lichtcurve van de vuurbol, vastgelegd vanuit Winterswijk-Woold

Baan- en trajectgegevens van de vuurbol van 27 mei 2023, gebaseerd op een eerste berekening gebaseerd op twee posten.

Het geprojecteerde grondtraject van de vuurbol van 27 mei 2023 boven België en Nederland, gebaseerd op de definitieve betrekeningen aan de hand van de opnamen van 9 EN stations.

In het nieuws

Op 1 juni besteedde RTL Editie-NL aandacht aan de vuurbol van 27 mei, in de pers al hardnekkig ‘de meteoriet van Salland’ genoemd.
In dit nieuwsitem een interview met Alex Scholten (Volkssterrenwacht Bussloo)
Bekijk de hele uitzending hier.

Vanuit Herford

vanuit Winterswijk-Woold

vanuit Humain

vanuit Wilderen

vanuit Terschelling

vanuit Hoegaarden

vanuit Benningbroek

vanuit Bussloo

vanuit Oostkapelle

vanuit Ermelo

vanuit Twisk

Atlas of Earth’s Meteor Showers pre-order

Verschijnt in oktober 2023

Het nieuwe standaardwerk ‘Atlas of Earth’s Meteor Showers’ van Peter Jenniskens verschijnt in oktober as.
Het kan nu in pre-order besteld worden, met een korting van 15%.

info en pre-order

Meteoriet door dak van huis in New Jersey, USA

Waarschijnlijk enkelvoudige val

Op maandagmiddag 8 mei rond 13:15 plaatselijke tijd is een forse meteoriet (ca 15 x 10 cm) door het dak van een huis geslagen in het plaatsje Hopewell, New Jersey, USA.
De steen viel door het dak en het plafond en kwam neer op een houten vloer van een slaapkamer op de tweede etage.
Het huis was bewoond op het moment van de inslag, maar er is niemand gewond geraakt.
Marc Fries van NASA meldt op twitter:
Er is eigenlijk niets bekend van deze impact. Er zijn geen waarnemingen, geen GLM signalen en alleen wat vage radarbeelden waarvan niet kan worden vastgesteld of ze gerelateerd zijn aan deze val.
Waarschijnlijk betreft het een enkelvoudige val en de kans is klein dat er nog meer gevonden gaat worden.

Update 12 mei 2023
Inmiddels is een tweede stuk van de Hopewell meteoriet geborgen.
Na het doorklieven van dak en plafond stuiterde de meteoriet op de houten vloer opnieuw op tot tegen het plafond om vervolgens neer te komen. Zowel de vloer als het plafond tonen flinke beschadigingen.
Recent is tijdens het schoonmaken van de slaapkamer een meteorietfragmentje van 13,6 gram aangetroffen, dat bij een van de stuiteringen moet zijn afgebroken.

Dit object viel door het dak van een huis in Hopewell, New Jersey op 8 mei 2023.
Foto: Hopewell Township Police.