Superbolide op 19 april 2023 schrikt inwoners Kiev op

Op de avond van 19 april 2023 om 18:57:20 UT werden de burgers van van de Oekraïense hoofdstad Kiev ter afwisseling van de aanvallen met Russische raketten, opgeschrikt door een heldere flits aan de hemel van natuurlijke oorsprong.
De bolide duurde 5 seconden en werd van grote afstand vastgelegd door de meest oostelijke camera’s van het European Fireball Network (EN).
De meest bruikbare zijn de opnamen van de videocamera’s in Kolonica en Stará Lesná, en de radiometrische lichtcurves van Kolonica. Ook werd vanuit Kolonica een all-sky opname verkregen bij een gedeeltelijk bewolkte lucht. De bolide verscheen daar in gaten in het wolkendek nabij de horizon.
Vanuit Kiev zijn ook enkele toevallige video-opnamen van de vuurbol gemaakt.
De beste werd verkregen in de buurt van de River Mall en toont het middelste en laatste deel van de bolide. Die video is gekalibreerd met behulp van Google Earth-beelden.
Ook werd het begin van de bolide vastgelegd door de camera in de Bárdos Lajos Primary School in Fehérgyarmat, Hongarije. Deze camera maakt deel uit van het AllSky7-project en wordt beheerd door Krisztián Sárneczky en Zoltán Pásztor. De video werd voor analyse beschikbaar gesteld door Mike Hankey.

Ongunstige geometrie

Ondanks de ongunstige geometrische situatie (de afstanden van de Slowaakse en Hongaarse camera’s tot de bolide waren 570 – 780 km en de Kiev-video toonde slechts één ster), werd de baan van de bolide bepaald met een nauwkeurigheid van enkele honderden meters.
De bolide werd voor het eerst zichtbaar op een hoogte van 98 km boven Velyka Dymerka. Vervolgens passeerde op zo’n 80 km hoogte recht over Kiev en bewoog verder naar het zuidwesten met een snelheid van 29 km/s.
Een felle flare vond plaats op de hoogte van 38 km, met een absolute magnitude van -18 of iets meer. Dat betekent dat de bolide tot de superbolidecategorie behoorde (bolides helderder dan magnitude – 17). De meteoroïde met een geschatte beginmassa van 200 – 300 kg (diameter van ongeveer een halve meter) fragmenteerde op een hoogte van 38 km in vele fragmenten en stof. De vertraging van de bolide na de flare suggereert dat de grootste  fragmenten massa’s van minder dan 1 kg hadden. Niettemin vond een tweede vergelijkbare heldere opvlamming plaats op een hoogte van 32,5 km en andere kleinere flares volgden op 31, 30 en 29,5 km.
De bolide doofde uit op een hoogte van 28 km met een eindsnelheid van ongeveer 10 km/s.
De figuur toont de grondprojectie van het traject. De totale lengte was 132 km en de gemiddelde helling met de horizon was 32 graden.
De hoge beginsnelheid was niet gunstig voor de overleving van meteorieten. De lichtcurven van de fragmentaties suggereren inderdaad dat alleen kleine meteorieten de grond konden bereiken. Afhankelijk van hun grootte en de winden op grote hoogte, kunnen ze zich ergens tussen de steden Popil’nya, Romanivka, Strokiv en Pavoloch bevinden.
In feite was de meteoroïde vrij sterk, omdat de maximale dynamische druk tijdens de vlucht 5 MPa bereikte. Onder gunstigere omstandigheden zou de meteorietproductie hoger geweest zijn.
De heliocentrische baan was asteroïdaal maar met een opmerkelijk hoge inclinatie van 46,5 graden. Met een halve lange as 1,59 AE was de omlooptijd bijna twee jaar, wat suggereert dat de meteoroïde twee jaar geleden dicht bij de aarde is geweest. De periheliumafstand was 0,95 AE.
We danken Mike Hankey voor het leveren van de video-opname van Fehérgyarmat en Ján Svoreň die het Slowaakse deel van het EN ondersteunt.

Jiří Borovička en Pavel Spurný (Astronomisch Instituut van de Tsjechische Academie van Wetenschappen, Ondřejov
Bron: IMO